CÔNG CHỨNG DỊCH THUẬT CẦN THỰC TẾ HƠN

Thực hiện Nghị quyết số 06/2012/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành liên quan xây dựng dự thảo nghị định về tổ chức, hoạt động dịch thuật trong lĩnh vực chứng thực và đưa ra lấy ý kiến rộng rãi. Để nâng cao chất lượng hoạt động trong lĩnh vực công chứng dịch thuật, thiết nghĩ cần tập trung làm rõ một số vấn đề liên quan tới các chủ thể của mối quan hệ này.

Quy định về người dịch: Để khắc phục tình trạng chất lượng dịch thuật kém, dự thảo đã đưa ra những quy định mới về các tiêu chuẩn, điều kiện của người dịch là “đạt yêu cầu kiểm tra trình độ dịch thuật và được cấp chứng chỉ hành nghề dịch thuật”. Và việc kiểm tra trình độ dịch thuật do hội đồng kiểm tra trình độ dịch thuật (do Bộ trưởng Bộ Tư pháp thành lập, thành viên gồm đại diện lãnh đạo Bộ Tư pháp là chủ tịch, đại diện Bộ Ngoại giao và các thành viên khác) thực hiện.

Với quy định này, các đối tượng ở nhiều ngành nghề khác nhau cũng có khả năng tham gia ứng tuyển chứng chỉ hành nghề dịch thuật. Đây cũng là một quy định hợp lý khi trên thực tế, có rất nhiều đối tượng vừa học tốt chuyên ngành vừa học tốt ngoại ngữ, không những đủ để dịch các loại văn bản giấy tờ thông thường mà còn có thể dịch tốt những văn bản, giấy tờ thuộc chuyên môn của họ.

Tuy nhiên, để có thể đánh giá tốt nhất và khách quan nhất thì thành viên hội đồng kiểm tra trình độ nên có những chuyên gia nước ngoài về thứ tiếng mà người dịch đăng ký cấp giấy chứng nhận. Bởi lẽ, văn phạm để dịch phải đáp ứng được các quy định về văn phong và ngôn ngữ chuẩn nhất với ngôn ngữ và chuyên ngành tương ứng.
Quy định liên quan tới công chứng viên: Kể từ khi thực hiện xã hội hóa công chứng theo Luật Công chứng, việc chứng thực chữ ký người dịch được giao về cho phòng tư pháp. Tuy nhiên, trong đội ngũ cán bộ tư pháp hiện nay, nếu có giỏi thì cũng chỉ có một hoặc vài thứ tiếng và trong những phạm vi nhất định. Với tình trạng này, những sai phạm trong dịch thuật không được phát hiện một cách kịp thời đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới quyền và lợi ích của các bên liên quan.

Việc quản lý nhà nước không chỉ nên “đá trái banh trách nhiệm” về hết cho người dịch qua việc chỉ chứng thực chữ ký của người dịch, mà còn phải kiểm tra, đánh giá cả những cán bộ quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng thực.

Quy định liên quan tới người yêu cầu công chứng dịch thuật: Đối với những người có yêu cầu công chứng dịch thuật, pháp luật nên quy định thành từng nhóm đối tượng để giảm bớt số lượng giấy tờ bắt buộc phải cần người có chứng chỉ hành nghề dịch thuật.

Pháp luật nên có quy định những loại giấy tờ mà những người có khả năng tự dịch thì được phép công chứng (kèm theo những chứng chỉ về ngôn ngữ cần dịch như TOEFL, IELTS với mức điểm nhất định). Nếu quy định như vậy, chúng ta sẽ giảm được một lượng giấy tờ khổng lồ mà người có nhu cầu công chứng dịch thuật phải tìm đến người có chứng chỉ hành nghề dịch thuật.

Thứ hai, với những người không có khả năng tự dịch, cần có những cách thức để người dịch và người có nhu cầu dịch có thể tiếp cận một cách thuận lợi nhất. Ngoài việc công bố danh sách những người có chứng chỉ hành nghề trên các phương tiện thông tin đại chúng, cần có những thông báo về từng địa phương nơi người có chứng chỉ hành nghề dịch thuật cư trú. Điều này sẽ giúp cho hoạt động công chứng dịch thuật không bị quá tải và việc kiểm tra tính hợp pháp cũng sẽ dễ dàng hơn.